Stół do rozmów o ziemi

“Stół do rozmów o ziemi.”

“Stół do rozmów o ziemi” jest tymczasowym meblem publicznym, który na czas Malta Festivalu 2021 stanął w Parku Wieniawskiego w Poznaniu. Użytkownicy siedzą zanurzeni w ziemi, stopami dotykając jej, rękoma grzebią w niej, mogą budować z niej babki, zakopywać w niej skarby, czuć jej zapach, ubrudzić nią łokcie, odstawiać w niej napoje czy gasić papierosy. Mogą poznawać ją, wytworzyć z nią fizyczną relacje, aby rozmawiać o niej.

“To, że ziemia jest podzielona na miliony kawałków, a większość z nich ma swoje właścicielki lub zarządców, których musimy zapytać o zgodę, gdy chcemy coś zrobić na jednym z nich, wydaje się dziś racjonalne. A czy nie jest absurdalne? Może o zgodę powinniśmy pytać opiekunów i opiekunki ziemi, którzy podejmując decyzję, mają na uwadze przede wszystkim jej dobrostan, a nie swój interes? Do połowy XIX w. ziemia i praca ludzka na ziemi były związane z tym, co lokalne: rodziną, sąsiedztwem, rzemiosłem. W Anglii proces grodzenia ziemi uczynił z niej i pracy ludzkich rąk – towar. Maszyny przejęły trud ludzki, a praca przeniosła się do fabryk. Narodził się kapitalizm. Na początku XX w. w krajach komunistycznych kolektywizowano ziemię. Naziści uzasadniali wybuch II wojny światowej potrzebą ziemi do życia – ideologią Lebensraum. Po II wojnie intensywny przemysł w USA doprowadził do wyjaławiania ziemi. Ludzie dostrzegli, że ziemi trzeba bronić. Ziemia z perspektywy statku Apollo okazała się krucha, delikatna. Aktywistki i aktywiści przejęli hipotezę Gai, zaproponowaną przez biologa Jamesa Lovelocka, i zaczęli mówić o współzależności człowieka i procesów ziemskich. Dziś około 12 proc. powierzchni Ziemi zostało uznane przez ONZ, UNESCO i państwa narodowe za „publiczną własność”. 1/3 lądów z kolei zajmuje intensywne rolnictwo, trawiąc je. Kto – państwa, obywatele, międzynarodowe organizacje, społeczeństwa – ma prawo nazywać się właścicielem ziemi i dlaczego? Kto o tym decyduje? Czy w ogóle powinniśmy ziemię dzielić, czy – jak proponuje Lovelock – traktować ją jako jedną, żywą istotę planetarną? Dlaczego te pytania dziś wracają?”

_Fragment z tekstu kuratorskiego Generatora Malta 2021 autorstwa Joanny Pańczak